نقش سیاست‌گذاری فرهنگی در شکل‌گیری طبقه روشنفکر در ایران تیموری
کلمات کلیدی:
سیاست‌گذاری فرهنگی, تیموریان, روشنفکران, نهادهای آموزشی, تاریخ اندیشه سیاسی ایران, زبان فارسی, عرفان و قدرتچکیده
این پژوهش با هدف تحلیل نقش سیاست‌گذاری فرهنگی در شکل‌گیری طبقه روشنفکر در ایران تیموری به انجام رسیده است. با استفاده از رویکرد تحلیلی-تاریخی و بهره‌گیری از منابع دست‌اول و پژوهش‌های معتبر، فرایند شکل‌گیری طبقه‌ای از نخبگان فکری در بستر سیاست‌های فرهنگی دولت تیموری بررسی شده است. نتایج نشان می‌دهد که تیموریان، به‌ویژه در دوره شاهرخ و الغ‌بیگ، با تأسیس نهادهای آموزشی، کتابخانه‌ها، دارالعلوم‌ها و حمایت از حلقه‌های علمی و عرفانی، زمینه‌های اجتماعی و نهادی لازم برای پرورش روشنفکرانی فراهم آوردند که نقش چندگانه‌ای در تولید دانایی، بازنمایی مشروعیت سیاسی و هدایت فرهنگی جامعه ایفا کردند. این روشنفکران، برخلاف تصور مدرن از استقلال فکری مطلق، در مرز میان قدرت و معرفت حرکت می‌کردند و با بهره‌گیری از زبان فارسی، گفتمان دینی-عرفانی، و نظام آموزشی نهادینه‌شده، به خودآگاهی تاریخی خاصی دست یافتند. پژوهش حاضر تأکید می‌کند که سیاست‌گذاری فرهنگی تیموریان نه‌تنها یک اقدام مقطعی برای تحکیم قدرت بود، بلکه به تکوین سنت‌هایی در تاریخ اندیشه سیاسی ایران انجامید که تأثیرات آن در دوره‌های بعدی همچنان قابل مشاهده است. پیشنهاد شده است که مطالعات آتی با تمرکز بر پیوست‌های نهادی و گفتمانی روشنفکری در ایران اسلامی، ابعاد تطبیقی این فرایندها را در سایر تمدن‌های اسلامی نیز بررسی کنند.
دانلودها
مراجع
Azad, A. (2014). Sacred Landscape in Medieval Afghanistan: Revisiting the Faḍāʾil-i Balkh. Oxford University Press.
Barthold, W. (1968). Turkestan Down to the Mongol Invasion (T. Minorsky, Trans.). E.J. Brill.
Brentjes, S. (2003). Teaching and Learning the Sciences in Islamicate Societies (800–1700). In P. H. Sidhu (Ed.), Science and Education in the Islamic World. Routledge.
Dale, S. F. (2010). The Muslim Empires of the Ottomans, Safavids, and Mughals. Cambridge University Press.
Melville, C. (1999). Historical Writing during the Reign of Shāhrukh: A Case Study of the Ta’rīkh-i Ḥabīb al-Siyar. Studia Iranica, 28(1), 95–112.
Nava'i, A. (1997). Tarikh-e Tamaddon-e Eslami dar Dowrān-e Timuriān. Tehran: Markaz-e Nashr-e Dānishgāhi.
Shafiei Kadkani, M. R. (2001). Sokhan va Sokhanvaran. Tehran: Sokhan Publishing.
Subtelny, M. E. (2007). Timurid Iran: Culture and Society. In C. Melville (Ed.), The Timurid Century: The Idea of Iran (Vol. 6). I.B. Tauris.
Woods, J. E. (1990). The Aqquyunlu: Clan, Confederation, Empire. University of Utah Press.
