واکاوی سیاست‌های نوسازی سیاسی آقامحمدخان قاجار: تثبیت سلطنت پس از فروپاشی
کلمات کلیدی:
آقامحمدخان قاجار, نوسازی سیاسی, سرکوب قدرت‌های محلی, دیوان‌سالاری صفوی, مشروعیت سلطنت, بحران قدرت, قاجاریهچکیده
مقاله حاضر به تحلیل سیاست‌های نوسازی سیاسی آقامحمدخان قاجار، بنیان‌گذار سلسله قاجار، در دوران پس از فروپاشی صفویان و بحران قدرت در ایران می‌پردازد. پس از سقوط صفویان و در دوران نادرشاه افشار، ایران دچار بحران شدید سیاسی، اجتماعی و اقتصادی شد. آقامحمدخان با اتخاذ سیاست‌های قاطعانه‌ای از جمله سرکوب قدرت‌های محلی، تمرکز قدرت در دست دولت مرکزی، بازسازی نهاد دیوان‌سالاری صفوی، و بهره‌گیری از نمادهای فرهنگی ـ تاریخی برای مشروعیت‌بخشی به سلطنت، توانست نظم سیاسی را بازسازی کند و سلطنت قاجار را به‌عنوان یک قدرت مرکزی تثبیت نماید. این مقاله به تحلیل کارآمدی این سیاست‌ها در کوتاه‌مدت و بلندمدت می‌پردازد و بر اساس بررسی تجربیات تاریخی ایران، تأثیرات آن را بر ساختار قدرت در عصر قاجار ارزیابی می‌کند. همچنین، مقایسه‌ای میان سیاست‌های نوسازی آقامحمدخان و سایر دوره‌های تاریخی ایران مانند دوران صفوی، نادرشاه و زندیه ارائه می‌شود تا میزان موفقیت و محدودیت‌های آن‌ها مورد ارزیابی قرار گیرد. یافته‌های این مقاله نشان می‌دهد که سیاست‌های آقامحمدخان در کوتاه‌مدت موفق به تثبیت نظم و مرکزیت قدرت در ایران شد، اما در بلندمدت، به‌ویژه پس از مرگ او، به دلیل عدم نهادسازی‌های پایدار، ساختار قدرت به چالش کشیده شد. این تحلیل به بازاندیشی نقش آقامحمدخان به‌عنوان بنیان‌گذار «دولت‌سازی نوین پساصفوی» کمک می‌کند و تأثیرات او را بر روند تحولات سیاسی و اجتماعی ایران در عصر قاجار روشن می‌سازد.
دانلودها
مراجع
Amanat, A. (1997). Pivot of the Universe: Nasir al-Din Shah and the Iranian Monarchy, 1831-1896. University of California Press.
Axworthy, M. (2006). Empire of the Mind: A History of Iran. Basic Books.
Floor, W. (2001). Safavid Government Institutions. Mazda Publishers.
Floor, W. (2008). Agha Mohammad Khan Qajar: The First Qajar Shah. Mage Publishers.
Katouzian, H. (2003). Iranian History and Politics: The Dialectic of State and Society. Routledge.
Keddie, N. R. (2006). Modern Iran: Roots and Results of Revolution (Updated Edition). Yale University Press.
Malcolm, J. (1829). The History of Persia (Vol. 2). London: John Murray.
Perry, J. R. (1991). Karim Khan Zand: A History of Iran, 1747–1779. University of Chicago Press.
